Ομιλία προέδρου και άνοιγμα 2ου συνεδρίου ΔΗΜΑΡ 12-12-2013
ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Μπορείτε να κατεβάσετε το κείμενο των θέσεων σε μορφή pdf πατώντας εδώ
1. Η κρίση στην Ελλάδα και ο κίνδυνος χρεοκοπίας.
Η χώρα οδηγήθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας κρίσης. Η κρίση αυτή οφείλεται στην αποδέσμευση των χρηματαγορών από κάθε πλαίσιο πολιτικής ρύθμισης, δημοκρατικού ελέγχου και εποπτείας. Οφείλεται επίσης στην προώθηση της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας χωρίς πολιτική διεύθυνση, στη βάση μιας μορφής ανταγωνισμού που στηρίζεται στη μείωση του κόστους εργασίας και στην αφαίρεση κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η οξύτατη όμως ελληνική κρίση που έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας έχει σημαντικές εγχώριες δομικές αιτίες, που βεβαίως επιδεινώθηκαν από την παγκόσμια κρίση. Συνδέεται με τις τεράστιες παθογένειες του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου και του συστήματος πολιτικής διακυβέρνησης. Στον πυρήνα της βρίσκεται το ίδιο το πολιτικό σύστημα, που, με κύρια ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. οικειοποιήθηκε τη δημόσια διοίκηση, διαμόρφωσε μηχανισμούς πελατειακής εκπροσώπησης των συμφερόντων επιμέρους ομάδων στο κράτος, κατακερμάτισε τους θεσμούς, οδήγησε τη χώρα στο τέλμα της διαφθοράς και διαμόρφωσε μια κρατικοδίαιτη, χωρίς ισχυρά θεμέλια ανάπτυξη.
Οι παθογένειες συγκαλύπτονταν όσο η χώρα είχε τη δυνατότητα να δανείζεται με πολύ χαμηλά επιτόκια, δημιουργώντας μεγέθυνση του ΑΕΠ μέσω της αύξησης της κατανάλωσης. Αυτό το μοντέλο ανάπτυξης δημιούργησε έξαρση του ατομικισμού και απαξίωσε έννοιες όπως το δημόσιο συμφέρον, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι διεκδικήσεις. Καλλιέργησε ένα κλίμα ανοχής ή/ και επιβράβευσης του άνομου πλούτου. Δημιούργησε μεγάλες ανισότητες μεταξύ ομάδων εργαζομένων και ηλικιακών ομάδων. Διαμόρφωσε ένα κατακερματισμένο και συντεχνιακό μοντέλο κοινωνικής προστασίας.
Αυτά τα δομικά χαρακτηριστικά οδήγησαν το 2009 στον εκτροχιασμό του δημοσιονομικού ελλείμματος, του δημόσιου χρέους και του εμπορικού ελλείμματος. Η προσφυγή στη χρηματοδοτική υποστήριξη των εταίρων ήταν απαραίτητη, καθώς η ανεύρεση χρηματοδοτικών πόρων εκτός αγορών κατέστη υποχρεωτική. Η δομική αδυναμία της Ε.Ε ελλείψει μηχανισμών να διαχειριστεί την κρίση και η πολιτικά συντηρητική αντιμετώπισή της οδήγησαν σε επιλογές που δεν αντιστοιχούσαν σε ένα πλαίσιο αλληλεγγύης μεταξύ εταίρων.
2. Η πολιτική των μνημονίων: Οικονομικά αναποτελεσματική και κοινωνικά άδικη.
Το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που προωθήθηκε μέσω των μνημονίων απέβλεπε σχεδόν αποκλειστικά στη διασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων και όχι στη δημοσιονομική εξυγίανση, με την οικονομία ζωντανή και την κοινωνία όρθια. Συγκεκριμένα:
Έτσι, το πρόγραμμα οδήγησε στην τεράστια ύφεση, στην παραγωγική και κοινωνική καθίζηση (πτώση του ΑΕΠ κατά 23%, μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας, παραγωγικό κενό 15%, αύξηση της ανεργίας στο 27%, πτώση του εισοδήματος που κυμαίνεται από 35 – 50 %, μείωση των επενδύσεων κατά 40% και φτωχοποίηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού). Επιπλέον, οδήγησε στην τεχνολογική υστέρηση και στην υποβάθμιση των μακροοικονομικών προοπτικών της χώρας. Η πολιτική των μνημονίων δεν δημιούργησε την κρίση. Απέτυχε όμως να συγκροτήσει μια πολιτική εξόδου, αποδιαρθρώνοντας την οικονομία και την κοινωνία.
3. Τα κόμματα και οι πολιτικές τους για την αντιμετώπιση της κρίσης.
α) Οι δυνάμεις που αποτελούν τον πυρήνα των κυβερνήσεων.
Η αδυναμία των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ένα εθνικό σχέδιο προσαρμογής οδήγησε στην υιοθέτηση του πλαισίου που όριζαν κάθε φορά οι δανειστές. Κατά συνέπεια, δεν προώθησαν ένα αποτελεσματικό και ισορροπημένο
1. Η κρίση στην Ελλάδα και ο κίνδυνος χρεοκοπίας.
Η χώρα οδηγήθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας κρίσης. Η κρίση αυτή οφείλεται στην αποδέσμευση των χρηματαγορών από κάθε πλαίσιο πολιτικής ρύθμισης, δημοκρατικού ελέγχου και εποπτείας. Οφείλεται επίσης στην προώθηση της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας χωρίς πολιτική διεύθυνση, στη βάση μιας μορφής ανταγωνισμού που στηρίζεται στη μείωση του κόστους εργασίας και στην αφαίρεση κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η οξύτατη όμως ελληνική κρίση που έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας έχει σημαντικές εγχώριες δομικές αιτίες, που βεβαίως επιδεινώθηκαν από την παγκόσμια κρίση. Συνδέεται με τις τεράστιες παθογένειες του κοινωνικοοικονομικού μοντέλου και του συστήματος πολιτικής διακυβέρνησης. Στον πυρήνα της βρίσκεται το ίδιο το πολιτικό σύστημα, που, με κύρια ευθύνη του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. οικειοποιήθηκε τη δημόσια διοίκηση, διαμόρφωσε μηχανισμούς πελατειακής εκπροσώπησης των συμφερόντων επιμέρους ομάδων στο κράτος, κατακερμάτισε τους θεσμούς, οδήγησε τη χώρα στο τέλμα της διαφθοράς και διαμόρφωσε μια κρατικοδίαιτη, χωρίς ισχυρά θεμέλια ανάπτυξη.
Οι παθογένειες συγκαλύπτονταν όσο η χώρα είχε τη δυνατότητα να δανείζεται με πολύ χαμηλά επιτόκια, δημιουργώντας μεγέθυνση του ΑΕΠ μέσω της αύξησης της κατανάλωσης. Αυτό το μοντέλο ανάπτυξης δημιούργησε έξαρση του ατομικισμού και απαξίωσε έννοιες όπως το δημόσιο συμφέρον, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι διεκδικήσεις. Καλλιέργησε ένα κλίμα ανοχής ή/ και επιβράβευσης του άνομου πλούτου. Δημιούργησε μεγάλες ανισότητες μεταξύ ομάδων εργαζομένων και ηλικιακών ομάδων. Διαμόρφωσε ένα κατακερματισμένο και συντεχνιακό μοντέλο κοινωνικής προστασίας.
Αυτά τα δομικά χαρακτηριστικά οδήγησαν το 2009 στον εκτροχιασμό του δημοσιονομικού ελλείμματος, του δημόσιου χρέους και του εμπορικού ελλείμματος. Η προσφυγή στη χρηματοδοτική υποστήριξη των εταίρων ήταν απαραίτητη, καθώς η ανεύρεση χρηματοδοτικών πόρων εκτός αγορών κατέστη υποχρεωτική. Η δομική αδυναμία της Ε.Ε ελλείψει μηχανισμών να διαχειριστεί την κρίση και η πολιτικά συντηρητική αντιμετώπισή της οδήγησαν σε επιλογές που δεν αντιστοιχούσαν σε ένα πλαίσιο αλληλεγγύης μεταξύ εταίρων.
2. Η πολιτική των μνημονίων: Οικονομικά αναποτελεσματική και κοινωνικά άδικη.
Το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που προωθήθηκε μέσω των μνημονίων απέβλεπε σχεδόν αποκλειστικά στη διασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων και όχι στη δημοσιονομική εξυγίανση, με την οικονομία ζωντανή και την κοινωνία όρθια. Συγκεκριμένα:
- Δομήθηκε με τιμωρητική λογική και στηρίχτηκε στην πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης και τη νεοφιλελεύθερη αντίληψη για το ρόλο του κράτους.
- Αποτέλεσε μια βίαιη διαδικασία, αποσυνδεμένη από κάθε έννοια αναπτυξιακής διάστασης και κοινωνικής προστασίας. Στόχευσε στο δημοσιονομικό πλεόνασμα μέσω τεράστιων περικοπών των δημόσιων δαπανών, έχοντας παράλληλα λανθασμένη πρόβλεψη για την επίπτωση που θα είχε αυτό στο μέγεθος της ύφεσης.
- Επέφερε μεγάλες μισθολογικές περικοπές, αφαίρεσε κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα χωρίς κανένα περιορισμό και απορύθμισε πλήρως τις συνθήκες ζωής της πλειονότητας του πληθυσμού, χωρίς καμιά πρόβλεψη στήριξης για όσους οδηγούνταν στο περιθώριο.
- Κατέληξε σε συνεχή οριζόντια μέτρα με το κύριο βάρος να πέφτει στους μισθωτούς, στους συνταξιούχους, στην ακίνητη περιουσία ανεξαρτήτως μεγέθους και εν γένει στους συνεπείς φορολογούμενους.
- Σε αρκετές περιπτώσεις οδήγησε στην υλοποίηση επιβαρυντικών μέτρων χωρίς ουσιαστικό δημοσιονομικό όφελος.
Έτσι, το πρόγραμμα οδήγησε στην τεράστια ύφεση, στην παραγωγική και κοινωνική καθίζηση (πτώση του ΑΕΠ κατά 23%, μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας, παραγωγικό κενό 15%, αύξηση της ανεργίας στο 27%, πτώση του εισοδήματος που κυμαίνεται από 35 – 50 %, μείωση των επενδύσεων κατά 40% και φτωχοποίηση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού). Επιπλέον, οδήγησε στην τεχνολογική υστέρηση και στην υποβάθμιση των μακροοικονομικών προοπτικών της χώρας. Η πολιτική των μνημονίων δεν δημιούργησε την κρίση. Απέτυχε όμως να συγκροτήσει μια πολιτική εξόδου, αποδιαρθρώνοντας την οικονομία και την κοινωνία.
3. Τα κόμματα και οι πολιτικές τους για την αντιμετώπιση της κρίσης.
α) Οι δυνάμεις που αποτελούν τον πυρήνα των κυβερνήσεων.
Η αδυναμία των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ένα εθνικό σχέδιο προσαρμογής οδήγησε στην υιοθέτηση του πλαισίου που όριζαν κάθε φορά οι δανειστές. Κατά συνέπεια, δεν προώθησαν ένα αποτελεσματικό και ισορροπημένο